Gordelroos is een pijnlijke aandoening die opeens op kan duiken. Veel mensen weten niet dat het virus dat de ziekte veroorzaakt al jarenlang in hun lichaam aanwezig kan zijn, zonder klachten te geven. Als het immuunsysteem een tik krijgt, dan grijpt het virus zijn kans en zorgt het voor een branderige uitslag en hevige zenuwpijn. Wie loopt risico? Wat zijn de symptomen? En hoe kun je gordelroos behandelen of zelfs voorkomen? In dit artikel lees je alles wat je moet weten over deze vaak onderschatte infectie.
Wat is gordelroos en hoe krijg je het?
Gordelroos, of herpes zoster, wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus – hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. Nadat iemand waterpokken heeft gehad, blijft het virus levenslang in het lichaam aanwezig, verborgen in de zenuwcellen. Bij sommige mensen wordt het nooit meer actief, maar bij anderen kan het na decennia opnieuw op gaan spelen.
Het immuunsysteem houdt het virus normaal gesproken onder controle, maar als de afweer verzwakt, krijgt het virus de kans zich te verspreiden via de zenuwbanen naar de huid. Dit kan gebeuren door ouderdom, ziekte, stress of bepaalde medicijnen. Daarom komt gordelroos vaker voor bij mensen boven de 50 en bij mensen met een verzwakte afweer, zoals patiënten met kanker, diabetes of een auto-immuunziekte.
Hoe herken je gordelroos?
Gordelroos begint vaak met een branderig, tintelend of jeukend gevoel aan één kant van het lichaam, meestal op de romp of het gezicht. Na enkele dagen ontstaan rode vlekken die overgaan in met vocht gevulde blaasjes. Deze blaasjes kunnen pijnlijk zijn en drogen uiteindelijk in tot korstjes.
Naast huidklachten kan gordelroos ook andere symptomen geven, zoals:
- Hevige zenuwpijn die langer kan aanhouden dan de uitslag zelf
- Koorts en vermoeidheid
- Hoofdpijn en gevoeligheid voor licht, vooral als de infectie rond de ogen zit
In sommige gevallen kan gordelroos ernstige complicaties veroorzaken, zoals postherpetische neuralgie – een aanhoudende zenuwpijn die maanden tot jaren kan duren.
Behandeling: wat kun je doen?
Gordelroos geneest meestal vanzelf binnen twee tot vier weken, maar snelle behandeling kan helpen om de klachten te verminderen en complicaties te voorkomen.
Medische behandelingen
- Antivirale middelen (aciclovir, valaciclovir, famciclovir): Het beste resultaat wordt behaald als deze medicijnen binnen 72 uur na de eerste symptomen worden ingenomen. Ze kunnen de duur en ernst van de infectie verkorten.
- Pijnstilling: Voor milde pijn kunnen paracetamol of ibuprofen helpen. Bij heftige zenuwpijn kunnen artsen sterkere middelen voorschrijven, zoals gabapentine of amitriptyline.
Zelfzorg
- Koele, natte kompressen kunnen verlichting geven bij jeuk en pijn.
- Calamine-lotion of een verzachtende crème kan helpen tegen irritatie.
- Vermijd krabben om infecties te voorkomen.
Kun je gordelroos voorkomen?
Ja, er bestaan een vaccin tegen gordelroos: Shingrix. Dit vaccin biedt tot 90% bescherming en wordt vooral aanbevolen voor mensen boven de 50 en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het vaccin niet alleen de kans op gordelroos verkleint, maar ook de kans op langdurige zenuwpijn vermindert.
Daarnaast kan een gezonde levensstijl bijdragen aan een sterk immuunsysteem. Voldoende slaap, een gezond voedingspatroon en het vermijden van langdurige stress kunnen mogelijk helpen om een uitbraak te voorkomen.
Alleen voor mensen uit een van de medische risicogroepen wordt de vaccinatie tegen gordelroos vergoed. Mensen die zich vanwege hun leeftijd of om andere redenen willen laten vaccineren, moeten de vaccinatie zelf betalen. De kosten zijn niet mals: bij de GGD ben je ongeveer 500 euro per persoon kwijt (een serie van twee vaccinaties plus consultkosten).
Wanneer moet je een arts raadplegen?
In veel gevallen verloopt gordelroos zonder ernstige complicaties, maar medische hulp is nodig als:
- De uitslag zich rond het oog bevindt (om blijvende oogschade te voorkomen)
- De pijn ondraaglijk is en niet vermindert met gewone pijnstillers
- De blaasjes gaan ontsteken of er koorts optreedt
Gordelroos kan voor veel ongemak zorgen, maar met snelle herkenning en de juiste behandeling zijn de klachten goed te verlichten. Overweeg vaccinatie als je in de risicogroep valt en neem bij twijfel altijd contact op met een arts.
Bron: GGD
